Ουρολογία: Επείγουσες Ουρολογικές καταστάσεις

Με τον όρο «επείγουσες καταστάσεις στην Ουρολογία» αναφερόμαστε σε οποιαδήποτε πάθηση του ουροποιητικού συστήματος για την οποία απαιτείται άμεση – επείγουσα ιατρική φροντίδα. Ευτυχώς τα ουρολογικά επείγοντα είναι ελάχιστα, αλλά αν δεν αντιμετωπιστούν άμεσα είναι δυνητικά απειλητικά για την ζωή του ασθενούς ή μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές, μακροχρόνιες έως και μόνιμες συνέπειες.

Αιματουρία σημαίνει ότι υπάρχει παρουσία αίματος στα ούρα. Είτε μακροσκοπικά (τα ούρα είναι κόκκινα), είτε μικροσκοπικά (φαίνεται η παρουσία ερυθρών αιμοσφαιρίων στο μικροσκόπιο).

Η αιματουρία μπορεί να είναι αποτέλεσμα πολλών ουρολογικών παθήσεων όπως είναι οι λοιμώξεις, οι λίθοι του ουροποιητικού, η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη και τα κακοήθη νεοπλάσματα του ουροποιητικού.

Μπορεί όμως να εκδηλωθεί και όταν υπάρχουν διαταραχές της πήξης του αίματος, μετά από έντονη σωματική άσκηση, ή μετά από τραυματισμό του ουροποιητικού.

Σε κάθε περίπτωση, ο ασθενής πρέπει να επικοινωνήσει με τον ουρολόγο του και να υποβληθεί στις απαραίτητες εξετάσεις.

 Εξετάσεις

• Κλινική εξέταση
• Γενική αίματος και χρόνοι πήξεως (σε έντονη μακροσκοπική αιματουρία) και βιοχημικός έλεγχος
• Γενική και καλλιέργεια ούρων
• Υπερηχογράφημα του ουροποιητικού συστήματος
• Κυστεοσκόπηση

Σε περίπτωση υποψίας κακοήθειας από τον γενόμενο έλεγχο, ο ασθενής θα πρέπει να υποβληθεί σε αξονική τομογραφία με σκιαγραφικό.

Θεραπεία

Η θεραπεία είναι αιτιολογική και στοχεύει στην αιτία του προβλήματος.

Με τον όρο αποφρακτική ουροπάθεια, αναφερόμαστε στην παρακώλυση της φυσιολογικής ροής των παραγομένων από το νεφρό ούρων, σε οποιοδήποτε σημείο της αποχετευτικής οδού. Η παρακώλυση αυτή μπορεί να οφείλεται σε συγγενή ή επίκτητα αίτια. Μπορεί να εγκατασταθεί οξέως ή προοδευτικά. Ανεξαρτήτως του αιτίου, η στάση των ούρων προκαλεί διάταση της ουροφόρου οδού, κεντρικότερα της απόφραξης, με ουρολογικές, νεφρικές και συστηματικές επιπτώσεις. Η κρισιμότητά της απόφραξης εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, κυρίως από το επίπεδο που παρατηρείται το κώλυμα, αν αφορά στον έναν ή και στους δύο νεφρούς καθώς και από τη διάρκειά της.

Τα πιο συχνά αίτια αποφρακτικής ουροπάθειας στους ενήλικες είναι:

• Λιθίαση του ουροποιητικού συστήματος.
• Όγκοι. Περιλαμβάνουν τόσο όγκους του ουροποιητικού όσο και όγκους παρακειμένων οργάνων.
• Συμφύσεις. Εμφανίζονται κυρίως μετά από χειρουργικές επεμβάσεις στην ευρύτερη περιοχή.
• Οπισθοπεριτοναϊκή ίνωση.
• Στένωμα ουρητήρα.
• Τραυματισμός ουρητήρα.
• Χρόνια λοίμωξη.

Θεραπεία

Η αντιμετώπιση της αποφρακτικής ουροπάθειας περιλαμβάνει την άμεση παροχέτευση των ούρων, ιδίως στην περίπτωση της επιπλοκής με λοίμωξη ή έκπτωσης της νεφρικής λειτουργίας. Η παροχέτευση των ούρων μπορεί να γίνει, ανάλογα με το επίπεδο της απόφραξης, είτε με καθετηριασμό της ουροδόχου κύστεως, του ουρητήρα ή και με νεφροστομία.
Αν η στάση των ούρων έχει επιπλακεί με λοίμωξη, τότε είναι απαραίτητη η αντιβιοτική κάλυψη, για να αποφευχθεί ο κίνδυνος σήψης. Αν τα δύο αυτά μέτρα παρθούν έγκαιρα, η έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας είναι αναστρέψιμη.
Σε δεύτερο χρόνο πραγματοποιείται αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας.

Επίσχεση ούρων είναι η αδυναμία εξόδου των ούρων από την ουροδόχο κύστη πάρα την έντονη επιθυμία. Η επίσχεση ούρων μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια.

Αιτία

• Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη
• Στένωμαουρήθρας
• Τραύματα ουρήθρας
• Οξεία προστατίτιδα

Διάγνωση

• Κλινική εξέταση

• Υπερηχογράφημα νεφρών-κύστεως

Θεραπεία

Σε κάθε περίπτωση (οξεία η χρόνια), επιβάλλεται να τοποθετηθεί ουροκαθετήρας και να γίνει σταδιακή κένωση της ουροδόχου κύστης. Σε δεύτερο χρόνο θα πρέπει να γίνει διερεύνηση του προβλήματος.

1. λιθίαση
2. όγκοι
3. εξωτερική πίεση πχ. από λεμφαδενικές μάζες ή οπισθοπεριτοναική ίνωση

Διάγνωση

• Κλινική εξέταση

• Υπερηχογράφημα νεφρών-κύστεως

Θεραπεία

Ο πόνος υποχωρεί με φάρμακα (συνήθως μη-στεροειδή αντι-φλεγμονώδη), τα οποία μπορεί κάποιος να πάρει με τη μορφή δισκίου,υπόθετου ή ενδομυικής ένεσης. Αν τα φάρμακα αυτά δεν βοηθήσουν, χρησιμοποιούνται ισχυρότερα παυσίπονα που ονομάζονται οπιοειδή. Την ώρα που κάποιος πονάει είναι σημαντικό να σταματήσει την πρόσληψη υγρών, διότι σε διαφορετική περίπτωση χειροτερεύει τον πόνο.

Σε περίπτωση που τα φάρμακα γενικά δε λειτουργήσουν και τα συμπτώματα εξακολουθούν να υπάρχουν θα χρειαστεί να αρθεί η απόφραξη των ούρων (δηλ. να παροχετευθούν τα ούρα από το νεφρό). Αυτό ονομάζεται αποσυμφόρηση.

Η παραφίμωση είναι η κατάσταση που συμβαίνει όταν η ακροποσθία έλκεται πίσω από τη βάλανο του πέους και δεν μπορεί να επιστρέψει στην κανονική ανατομική της θέση. Αποτελεί μια επείγουσα ουρολογική κατάσταση, καθώς μειώνεται η ροή του αίματος στη βάλανο του πέους. Αν αυτό παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει ισχαιμία και νέκρωσης της περιοχής. Η διάγνωση της παραφίμωσης γίνεται από τον ουρολόγο με βάση το ιατρικό ιστορικό και τη φυσική εξέταση του ασθενούς, χωρίς να χρειάζονται συνήθως επιπλέον εξετάσεις.Τι προκαλεί η παραφίμωση;

Το επακόλουθο οίδημα δεν επιτρέπει την επαναφορά του δέρματος της ακροποσθίας ώστε να σκεπάσει τη βάλανο. Βασική αίτια της πάθησης είναι η ύπαρξη φίμωσης. Αν αυτό παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει ισχαιμία και νέκρωσης της περιοχής.

Αίτια / προδιαθεσικοί παράγοντες

• Χρόνια βαλανοποσθίτιδα
• Χρόνιος καθετηριασμός και συχνές αλλαγές καθετήρα Foley
• Φίμωση
• Τραυματισμός κατά τη σεξουαλική πράξη

Συμπτώματα

• Οίδημα πέους
• Πόνος στο πέος
• Αδυναμία ανάταξης της ακροποσθίας
• Δυσχρωματισμός στην άκρη του πέους

Επιπλοκές

Νέκρωση της βαλάνου και της περιφερικής ουρήθρας.

Θεραπεία

Η πρώτη θεραπευτική αντιμετώπιση είναι οι χειρισμοί ανάταξης της παραφίμωσης. Για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του πόνου ο ιατρός μπορεί είτε να εφαρμόσει μια αναισθητική αλοιφή τοπικά, είτε να χορηγήσει παυσίπονα από το στόμα, ή ακόμα και να χορηγήσει αναισθητικό στο πέος σε ενέσιμη μορφή. Η εφαρμογή πάγου στην περιοχή μπορεί να βοηθήσει στην υποχώρηση του οιδήματος κατά τη διάρκεια του χειρισμού ανάταξης.
Αν αποτύχει η συντηρητική αντιμετώπιση ή αν ο ιατρός αποφασίσει πως είναι απαραίτητη μια άμεση ανάταξη, μπορεί να γίνει μια μικρή τομή στη ραχιαία επιφάνεια που θα αποσυμφορήσει τον παγιδευμένο ιστό (ραχιαία σχάση). Στην περίπτωση αυτή, συνήθως διεξάγεται σε δεύτερο χρόνο περιτομή, έτσι ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόμενο υποτροπής.

Η συστροφή όρχεως είναι  επείγουσα κατάσταση που απαιτεί άμεση αντιμετώπιση. Ο όρχις πραγματοποιεί μία περιστροφή γύρω από τον άξονά του πάνω από 180 μοίρες. Αυτό έχει ως συνέπεια να στρίβει και να στραγγαλίζεται ο σπερματικός τόνος, ο οποίος είναι το κορδόνι από το οποίο κρέμεται ο όρχις και το οποίο περιλαμβάνει τις αρτηρίες, τις φλέβες, τα νεύρα και τα λεμφαγγεία του όρχεως. Επομένως, η συστροφή έχει ως συνέπεια τη διακοπή της αιμάτωσης του όρχι, με αποτέλεσμα τη νέκρωση και ατροφία του. Πιο συχνά συμβαίνει στα βρέφη, κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής, και σε αγόρια ηλικίας 12-18 ετών, αλλά σπανιότερα μπορεί να συμβεί και σε μεγαλύτερη ηλικία.

Συμπτώματα – Συστροφή Όρχεως

Συνήθως ξεκινούν αιφνίδια και τα πιο συχνά είναι:

• Οξύς , αιφνίδιος πόνος στον όρχι.
• Πόνος στην κατώτερη κοιλιακή χώρα.
• Ναυτία ή έμετος.
• Ερυθρότητα του οσχέου.
• Διόγκωση του οσχέου.

Σε περίπτωση υποψίας κακοήθειας από τον γενόμενο έλεγχο, ο ασθενής θα πρέπει να υποβληθεί σε αξονική τομογραφία με σκιαγραφικό.

Θεραπεία

Η συστροφή του όρχεως απαιτεί επείγουσα αντιμετώπιση, και ο ασθενής θα χρειαστεί να χειρουργηθεί άμεσα. Διανοίγεται το όσχεο, ανατάσσεται ο όρχις, και, αν είναι βιώσιμος, καθηλώνεται με ένα ράμμα στο όσχεο, ώστε να αποφευχθεί μία εκ νέου συστροφή του. Αν έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα, ο όρχις μπορεί να έχει νεκρωθεί, και ο γιατρός να χρειαστεί να τον αφαιρέσει. Αν η συστροφή αντιμετωπιστεί τις πρώτες 5 με 6 ώρες, τα αποτελέσματα είναι πολύ καλά, ενώ αντίθετα, μετά το πέρας 12 -18 ωρών, ο όρχις νεκρώνεται και αφαιρείται. Στο ενδιάμεσο διάστημα, η βιωσιμότητα του όρχεως εκτιμάται από τον Ουρολόγο στο χειρουργείο.