Παθήσεις των Νεφρών και των Ουρητήρων

Οι νεφροί είναι δύο όργανα με χαρακτηριστικό σχήμα φασολιού, έχοντας μήκος περίπου 10-12 εκατοστά και πλάτος 5-6 εκατοστά. Εντοπίζονται εκατέρωθεν της σπονδυλικής στήλης, στο ύψος της οσφυϊκής μοίρας, παίζοντας κεντρικό ρόλο στη λειτουργία του ουροποιητικού συστήματος.

Ανατομικά, κάθε νεφρός περιλαμβάνει τη φλοιώδη μοίρα (εξωτερική περιοχή) και τη μυελώδη μοίρα (εσωτερική περιοχή), η οποία οδηγεί στο πυελοκαλυκικό σύστημα ή αποχετευτικό σύστημα του νεφρού.

Ο κύριος ρόλος των νεφρών είναι η διήθηση του αίματος στη φλοιώδη μοίρα, διαδικασία από την οποία παράγονται τα ούρα. Αυτά στη συνέχεια κατευθύνονται μέσω του πυελοκαλυκικού συστήματος και του ουρητήρα προς την ουροδόχο κύστη.

Στα ούρα συγκεντρώνονται τα περιττά και τοξικά προϊόντα του μεταβολισμού. Μέσω της παραγωγής τους, οι νεφροί συμβάλλουν στην απαραίτητη ρύθμιση της ισορροπίας ύδατος και ηλεκτρολυτών στον οργανισμό μας.

Τα τελευταία χρόνια η ευρύτερη χρήση και η εξέλιξη των διαγνωστικών μεθόδων (U/S, CT) έχουν αυξήσει τη συχνότητα διάγνωσης ασυμπτωματικών νεφρικών καρκίνων. Είναι πιο συχνό στους άνδρες, ενώ εμφανίζεται συχνότερα μεταξύ των 60 και 70 ετών ζωής.

Στους παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνονται χαρακτηριστικά του τρόπου ζωής όπως το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η υπέρταση, αλλά και η πρώτου βαθμού συγγένεια με ασθενή που πάσχει από Νεφροκυτταρικό Καρκίνο.

Περισσότεροι από τους μισούς Νεφροκυτταρικούς Καρκίνους διαγιγνώσκονται τυχαία διότι δεν δίνουν κανένα σύμπτωμα. Συμπτώματα όπως ψηλαφητή μάζα, αιματουρία και οσφυϊκός πόνος συναντώνται σε πιο προχωρημένη και επιθετική νόσο.

Η διάγνωση τεκμηριώνεται με αξονική τομογραφία (CT) ενώ συμπληρωματικά για την σταδιοποίηση μπορεί να χρειαστεί και Μαγνητική τομογραφία (MRI). Σε αμφιλεγόμενες περιπτώσεις, σε πολύ μικρούς όγκους, ή σε περιπτώσεις που επιλέγονται ελάχιστα επεμβατικές μέθοδοι αντιμετώπισης ή πρόκειται για μεταστατική νόσο, διενεργείται βιοψία νεφρού.

Η θεραπεία εξαρτάται από το στάδιο της νόσου. Οι εντοπισμένοι στο Νεφρό όγκοι εφόσον το επιτρέπει το μέγεθος και η θέση  τους αντιμετωπίζονται με Μερική Νεφρεκτομή διαφορετικά πραγματοποιείται Ριζική Νεφρεκτομή οπότε και εξαιρείται το όργανο.

Εναλλακτικά και ανάλογα με τα χαρακτηριστικά και τη φυσική κατάσταση του ασθενούς μπορεί να εφαρμοστεί η Ενεργός Παρακολούθηση και οι ελάχιστα επεμβατικές μέθοδοι όπως Κρυοπηξία και εκτομή με χρήση Ραδιοσυχνοτήτων.

Σε πιο προχωρημένη και μεταστατική νόσο σε συνδυασμό με το χειρουργείο εφαρμόζονται και συστηματικές θεραπείες.

Το αποχετευτικό σύστημα του Νεφρού, ο Ουρητήρας αλλά και η Ουροδόχος Κύστη καλύπτονται εσωτερικά από επιθήλιο που ονομάζεται μεταβατικό.

Οι όγκοι του μεταβατικού επιθηλίου ονομάζονται Ουροθηλιακοί και στο 5-10% των περιπτώσεων τους μπορεί να εμφανιστούν στη Νεφρική Πύελο και τον Ουρητήρα. Οι παράγοντες κινδύνου είναι παρόμοιοι με αυτούς του Καρκίνου της Ουροδόχου Κύστης με το κάπνισμα να παίζει σημαντικό ρόλο. Εκδηλώνονται κυρίως με αιματουρία που μπορεί να συνοδεύεται από κολικοειδή άλγη.

Η διάγνωση γίνεται με αξονική ουρογραφία(CT urography), κυστεοσκόπηση, κυτταρολογική εξέταση των ούρων και διαγνωστική ουρητηροσκόπηση. Χωρίζονται σε επιφανειακά και διηθητικά καρκινώματα ή διαφορετικά σε χαμηλού και υψηλού κινδύνου. Στις περιπτώσεις καρκίνου υψηλού κινδύνου η αντιμετώπιση γίνεται με Ριζική Νεφροουρητηρεκτομή(εξαίρεση του Νεφρού και του σύστοιχου Ουρητήρα).

Σε περιπτώσεις νόσου του περιφερικού τμήματος του Ουρητήρα, χαμηλού κινδύνου και σε ασθενείς μονόνεφρους ή με νεφρική ανεπάρκεια μπορεί να εφαρμοστεί Ουρητηρεκτομή (εκτομή του περιφερικού τμήματος του Ουρητήρα), αρκεί να μην τίθεται σε κίνδυνο η επιβίωση του ασθενούς. Μετά το χειρουργείο οι ασθενείς υποβάλλονται σε πρωτόκολλο παρακολούθησης.

Σε προχωρημένο στάδιο της νόσου μπορεί να χρειαστεί χημειοθεραπεία σε συνδυασμό ή όχι με τη χειρουργική επέμβαση.

Σφαιρικοί ή οβάλ σχηματισμοί που περιέχουν ορώδες υγρό και έχουν λεπτό τοίχωμα. Μπορεί να εμφανιστούν από την εμβρυϊκή ζωή αλλά είναι πιο συχνές στους ενήλικες.

Δεν δίνουν συμπτώματα εκτός εάν λόγω μεγέθους ή θέσης ασκούν πιεστικά φαινόμενα στο νεφρικό φλοιό, τα αγγεία ή το αποχετευτικό σύστημα οπότε θα εκδηλωθούν με επιβάρυνση της νεφρικής λειτουργίας ή υπέρταση.

Αντιμετωπίζονται με χειρουργική εκτομή.

Η Ουρολιθίαση είναι μια παθολογική κατάσταση κατά την οποία έχουμε παρουσία λίθων κατά μήκος της αποχετευτικής οδού των ούρων. Έτσι μπορούμε να εντοπίσουμε λίθους  τόσο στο αποχετευτικό σύστημα του νεφρού(κάλυκες-πύελο) όσο και κατά μήκος του Ουρητήρα.

Όταν η παρουσία του λίθου προκαλεί απόφραξη της αποχετευτικής οδού των ούρων, εκδηλώνεται κλινικά με κολικό του νεφρού (οξύ οσφυϊκό άλγος) που συνοδεύεται από ναυτία, έμετο και αναλόγως αιματουρία, συχνουρία, επώδυνη ούρηση ή και ορχικό άλγος.

Αντιμετωπίζεται ανάλογα με τη θέση και το μέγεθος του λίθου είτε συντηρητικά, είτε χειρουργικά(βλέπε λιθίαση του ουροποιητικού)

Είναι συγγενής ανωμαλία του ουροποιητικού που έχει ως αποτέλεσμα τη στένωση της συμβολής μεταξύ νεφρικής πυέλου και ουρητήρα. Η δίοδος των ούρων εμποδίζεται και μπορεί να παρατηρηθεί η προοδευτική καταστροφή του νεφρού.

Η διάγνωση τα τελευταία χρόνια γίνεται συχνά προγεννητικά ή σε βρεφική ηλικία με τη χρήση υπερήχου. Σε παιδική ηλικία συχνά εκδηλώνεται άτυπα με κοιλιακό άλγος, ναυτία και έμετο. Άλλες φορές όπως και στους ενήλικες μπορεί να προκαλέσει ενόχληση στη νεφρική χώρα ή εικόνα κολικού του νεφρού.

Όταν τα συμπτώματα είναι έντονα, η λειτουργία του νεφρού ελαττώνεται και παρατηρούνται επιπλοκές όπως λιθίαση και συχνές ουρολοιμώξεις, τότε η θεραπεία είναι χειρουργική και ονομάζεται πυελοπλαστική.

Οξεία φλεγμονή λόγω λοίμωξης του νεφρού. Εκδηλώνεται με υψηλό πυρετό με ρίγος και οσφυϊκό πόνο. Επίσης μπορεί να συνοδεύεται από συχνουρία, πόνο κατά την ούρηση και επιτακτική ούρηση.

Καμιά φορά σε νεαρότερες ηλικίες μπορεί να έχουμε ναυτία, έμετο, κοιλιακό άλγος και διάρροια.

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις μπορεί να εξελιχθεί σε σηπτική κατάσταση που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του ασθενούς. Όσον αφορά την αντιμετώπιση υπάρχουν τρεις περιπτώσεις:

1. Μη επιπλεγμένη οξεία πυελονεφρίτιδα που δεν χρειάζεται νοσηλεία.
2. Μη επιπλεγμένη οξεία πυελονεφρίτιδα με πιο σοβαρή κλινική εικόνα που χρειάζεται νοσηλεία.
3. Επιπλεγμένη οξεία πυελονεφρίτιδα που χρειάζεται νοσηλεία για λήψη γενικότερων υποστηρικτικών μέτρων. Συχνά σε αυτή την περίπτωση υπάρχει κάποιος αιτιολογικός παράγοντας (απόφραξη) ο οποίος πρέπει να αρθεί.

Σε όλες τις περιπτώσεις οι ασθενείς λαμβάνουν κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή.

Όταν ένα νεφρό είναι από καιρό αποφραγμένο (πχ λόγω λιθίασης), σε συνδυασμό με μια βακτηριακή λοίμωξη , έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή του Νεφρού και τη δημιουργία μιας κοιλότητας που περιέχει πύον.

Το Νεφρό  μπορεί να χάσει μέρος ή και ολόκληρη τη λειτουργική του ικανότητα. Εκδηλώνεται με βαριά κλινική εικόνα(σήψη), υψηλό πυρετό, πόνο στη οσφυϊκή χώρα και όψη πάσχοντος.

Αντιμετωπίζεται με άμεση αντιβιοτική κάλυψη, διασφάλιση αιμοδυναμικής σταθερότητας και κυρίως παροχέτευση του αποφραγμένου νεφρού με τοποθέτηση ουρητηρικού καθετήρα (Double j) ή διαδερμικής  νεφροστομίας.

Σε περιπτώσεις συχνών και υποτροπιαζουσών λοιμώξεων, δημιουργούνται ουλές στο νεφρικό παρέγχυμα με συνοδό ατροφία του που μπορεί να οδηγήσει σε Νεφρική ανεπάρκεια.

Παράγοντες που μπορεί να προδιαθέσουν είναι η λιθίαση με συνέπεια την απόφραξη, η κατάχρηση αναλγητικών φαρμάκων, ο Σακχαρώδης Διαβήτης αλλά και η ύπαρξη υποκείμενης λειτουργικής  ή ανατομικής ανωμαλίας του ουροποιητικού. Δεν προκαλεί ιδιαίτερα συμπτώματα, τα οποία όταν προκύψουν οφείλονται συνήθως στη νεφρική ανεπάρκεια.

Υπάρχει το ιστορικό των συχνών ουρολοιμώξεων. Οι βλάβες είναι μη αναστρέψιμες και η όποια αντιμετώπιση (αντιβιοτική αγωγή η χειρουργική διόρθωση λειτουργικής ή ανατομικής βλάβης) έχει να κάνει με τον περιορισμό περαιτέρω βλάβης.